Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) şubat ayına ait dış ticaret rakamlarını açıkladı. Veriler, ihracat ve ithalat miktar endekslerinde yaşanan düşüşle ekonomideki kırılganlığı gözler önüne serdi. İhracatta yaşanan gerileme, özellikle sanayi sektöründe endişe yaratırken, ithalattaki düşüş ise iç talepteki yavaşlamanın bir işareti olarak değerlendiriliyor.
Şubat ayında ihracat birim değer endeksi geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 2,6 oranında artış gösterse de, ihracat miktar endeksi yüzde 4,1 oranında geriledi. Bu durum, Türk ürünlerinin birim fiyatlarının arttığını ancak satılan ürün miktarının azaldığını gösteriyor. Gıda, içecek ve tütün ürünlerinde ihracat birim değeri yüzde 6,7 artarken, imalat sanayi ürünlerinde ise yüzde 2,4 artış kaydedildi. Ancak miktar endeksindeki düşüş, bu artışların ihracat gelirlerine beklenen katkıyı sağlamasını engelledi.
İthalat tarafında ise birim değer endeksi yüzde 3,0 artış gösterdi. İthalat miktar endeksi ise yüzde 0,5 oranında azaldı. Gıda, içecek ve tütün ürünlerinde ithalat birim değeri yüzde 6,5 artarken, ham madde ithalatında düşüş yaşanması, üretimde kullanılan girdilere erişimde sıkıntılar yaşandığına işaret ediyor.
İHRACATTAKİ GERİLEMENİN NEDENLERİ
İhracattaki düşüşün ardında yatan nedenler arasında küresel ekonomideki yavaşlama, dış pazarlardaki talep daralması ve rekabetin artması yer alıyor. Özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde yaşanan ekonomik sıkıntılar, Türkiye’nin en önemli ihracat pazarlarından birinde talebin azalmasına yol açtı. Ayrıca, Türk lirasının değer kaybı, ihracatçıların rekabet gücünü artırsa da, hammadde maliyetlerinin yükselmesi bu avantajı dengeledi.
İTHALATTAKİ DÜŞÜŞÜN ANLAMI
İthalattaki düşüş ise iç talepteki yavaşlamanın ve ekonomik belirsizliklerin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor. Tüketicilerin ve işletmelerin geleceğe yönelik beklentilerindeki karamsarlık, harcamaların kısılmasına ve ithal ürünlere olan talebin azalmasına neden oldu. Özellikle ham madde ithalatındaki düşüş, üretim sektöründe daralma yaşanabileceği endişesini beraberinde getirdi.
MEVSİMSEL ETKİLER VE DÜZELTİLMİŞ VERİLER
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre, ihracat miktar endeksi şubat ayında yüzde 2,7 azalarak 153,8’e geriledi. Aynı dönemde ithalat miktar endeksi ise yüzde 0,7 azalarak 127,7 seviyesine indi. Bu durum, dış ticaret performansındaki düşüşün sadece mevsimsel dalgalanmalardan kaynaklanmadığını, yapısal sorunların da etkili olduğunu gösteriyor.
DIŞ TİCARET HADDİNDEKİ DEĞİŞİM
Dış ticaret haddi, 2024 Şubat ayında 87,2 iken, 2025 Şubat ayında 86,9’a düştü. Dış ticaret haddi, ihracat ve ithalat fiyatları arasındaki ilişkiyi gösterir ve bu oranın düşmesi, Türkiye’nin ihraç ettiği ürünlerin değerinin, ithal ettiği ürünlerin değerine göre daha az arttığını gösterir. Bu durum, Türkiye’nin dış ticaretteki rekabet gücünün zayıfladığına işaret edebilir.
UZMANLARIN YORUMLARI
Ekonomi uzmanları, dış ticaret verilerindeki düşüşün, Türk ekonomisi için önemli bir uyarı işareti olduğunu belirtiyor. İhracattaki gerilemenin devam etmesi durumunda, büyüme rakamlarının olumsuz etkilenebileceği ve işsizliğin artabileceği uyarısında bulunuyorlar. İthalattaki düşüşün ise iç talepteki zayıflığın bir sonucu olduğunu ve ekonominin canlanması için tüketici güveninin yeniden tesis edilmesi gerektiğini vurguluyorlar.
HÜKÜMETİN ALMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Ekonomistler, hükümetin ihracatı desteklemek ve iç talebi canlandırmak için bir dizi önlem alması gerektiğini belirtiyor. İhracatçılara yönelik vergi teşvikleri, kredi kolaylıkları ve pazarlama destekleri sağlanması, ihracatın artmasına yardımcı olabilir. İç talebi canlandırmak için ise tüketici güvenini artıracak yapısal reformlar yapılması, vergi indirimleri ve sosyal destek programları uygulanması öneriliyor. Ayrıca, döviz kurundaki oynaklığın azaltılması ve enflasyonun kontrol altına alınması da ekonomideki istikrarın sağlanması açısından büyük önem taşıyor.
