KKM’nin Acı Faturası: Türkiye Ekonomisi İçin 58,9 Milyar Dolarlık Kabus!
Mahfi Eğilmez, tartışmalı Kur Korumalı Mevduat sisteminin Türkiye ekonomisine en az 58,9 milyar dolarlık devasa bir maliyet yüklediğini açıkladı. Sistem, yarattığı derin izlerle gündemde.
KKM NEDEN HAYATA GEÇİRİLDİ?
2021 yılının sonlarına doğru, döviz kurlarında yaşanan ani yükselişler ve TL’nin değer kaybı üzerine hükümet, Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasını devreye soktu. Amaç, döviz talebini azaltmak ve yatırımcıları Türk Lirası’nda kalmaya teşvik etmekti. Sistem, mevduat sahiplerine kur farkı ödemesi yaparak, dövizdeki dalgalanmalardan korunmalarını sağlamayı hedefliyordu. Ancak ekonomistler, başından beri bu uygulamanın uzun vadede ciddi maliyetlere yol açabileceği konusunda uyarıyordu.
HAZİNE’NİN OMUZLARINA BİNEN YÜK
Ekonomist Mahfi Eğilmez’in yaptığı detaylı analizlere göre, KKM’nin Hazine’ye doğrudan maliyeti dudak uçuklatıyor. Sadece 2022 yılında 92,5 milyar TL, 2023 yılında ise 59,5 milyar TL ödeme yapıldı. Bu rakamlar, toplamda yaklaşık 8,7 milyar dolarlık bir yük anlamına geliyor. Eğilmez, bu durumun zaten zor durumda olan Hazine’nin borçlanma ihtiyacını daha da artırdığını ve bütçe dengesini olumsuz etkilediğini vurguluyor.
MERKEZ BANKASI’NIN REKOR ZARARI
KKM’nin faturası sadece Hazine ile sınırlı kalmadı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2023 yılında 818,2 milyar TL, 2024’te ise 700,4 milyar TL gibi rekor seviyelerde zarar açıklaması, gözleri KKM’ye çevirdi. Eğilmez, TCMB’nin bu devasa zararının büyük ölçüde KKM kaynaklı olduğunu belirtiyor. Merkez Bankası’nın KKM nedeniyle oluşan toplam maliyetinin yaklaşık 50,2 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Bu durum, sistemin sadece bütçeyi değil, aynı zamanda Merkez Bankası’nın mali yapısını da derinden sarstığını gösteriyor.
TOPLAM MALİYET: 58,9 MİLYAR DOLAR VE ÖTESİ!
Hazine ve TCMB verileri ışığında yapılan hesaplamalar, KKM’nin toplam maliyetinin en az 58,9 milyar doları aştığını ortaya koyuyor. Ancak Eğilmez, bu rakamın vergi kayıpları, carry trade etkileri ve dolaylı maliyetler de eklendiğinde çok daha yüksek bir seviyeye ulaşabileceğini belirtiyor. Sistemde halen 440,5 milyar TL (10,9 milyar dolar) bakiye bulunuyor olması, maliyetlerin artmaya devam edeceğinin sinyallerini veriyor.
ŞEFFAFLIK ÇAĞRISI YÜKSELİYOR
Mahfi Eğilmez, Hazine’nin KKM ödemelerine ilişkin verileri şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaştığını ancak aynı yaklaşımı TCMB’den göremediklerini ifade ediyor. Eğilmez, TCMB’nin de aynı şeffaflığı göstermesi gerektiğini savunarak, “Hazine ve Maliye Bakanlığı, KKM’den kendisine düşen ödemeleri nasıl kuruşuna kadar hesaplayıp yayınladıysa, aynı işi TCMB’nin de yapması gerekir. Bu, şeffaflık politikasının bir gereğidir” şeklinde konuştu.
VERGİ KAYIPLARININ GÖLGESİ
Eğilmez’in dikkat çektiği bir diğer önemli nokta ise vergi kayıpları oldu. Normalde bankaların mevduat faizleri üzerinden vergi ödemesi gerektiğini hatırlatan uzman, KKM sayesinde bu vergi yükünün Hazine ve TCMB üzerine yüklendiğini ifade etti. Bu durum, Hazine’nin gelir elde etmek yerine, ciddi bir maliyet üstlenmesine neden oldu.
CARRY TRADE’İN DÖVİZ PİYASASINA ETKİSİ
Ekonomistlere göre, KKM’nin bir diğer olumsuz etkisi “carry trade” mekanizması üzerinden ortaya çıktı. Yabancı yatırımcıların, faiz-döviz farkından kazanç sağlayarak Türkiye’den çıkış yapmaları, döviz rezervleri üzerinde baskı oluşturdu. Bu durum, Türk Lirası’nın değerini daha da düşürerek, ekonomide yeni sorunlara yol açtı. Hazine’nin bu yükü finanse edebilmek için daha fazla borçlanmaya gitmek zorunda kalması da ekonomiyi daha kırılgan hale getirdi.
UZUN VADELİ EKONOMİK SONUÇLAR
Mahfi Eğilmez’e göre KKM, kısa vadede döviz talebini frenlemiş gibi görünse de uzun vadede bütçe disiplini ve para politikası üzerinde ağır yükler bıraktı. Faiz kararlarının piyasa dinamiklerine göre değil, sistemin maliyetine göre alınması, Türkiye ekonomisinin kırılganlığını artırdı. KKM’nin yarattığı bu derin izler, Türk ekonomisinin geleceği için ciddi bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor.
